KLASTER FIRM INFORMATYCZNYCH
POLSKI WSCHODNIEJ

Joanna Hołub-Iwan

Magdalena Małachowska

ROZWÓJ KLASTRÓW W POLSCE

　

　

"3.4. Współpraca klastrów z otoczeniem.

 

Współpraca w ramach inicjatyw klastrowych powinna odbywać się w dwóch wymiarach: pionowym i poziomym. Pionowym, czyli w łańcuchu od dostawcy do finalnego odbiorcy inicjatywy, a w poziomym – w ramach analizy branży, przemysłu, sektora, które wytwarzają komplementarne produkty i usługi bądź korzystają z tych samych kanałów dystrybucji. Współpraca inicjatywy z otoczeniem to podejmowanie działań, które będą prowadziły do podnoszeniakonkurencyjności podmiotów – aktorów inicjatywy oraz regionu, a zatem będą bezpośredniowpływały na rozwój klastrów. Stąd też w badaniu za priorytet uznano współpracę z instytucjami, które sprzyjają rozwojowi innowacji. Innowacyjność ma kluczowe znaczenie dla klastrów, gdyż determinuje ich międzynarodową konkurencyjność.

Mogą stać się one motorami rozwojudanego kraju, co sprzyja partnerskim działaniom, gdzie istotna jest współpraca nie tylko między firmami, ale także między firmami oraz światem nauki i badań. O takich klastrach częstosię mówi, że stanowią one lokalne systemy innowacyjne oparte głównie na transferze wiedzyodbywającym się w bezpośrednich kontaktach z ludźmi.

 

W ramach tak zorganizowanych systemów członkowie inicjatywy klastrowej zdecydowanie najczęściej podejmują współpracę na obszarze województwa, gdzie inicjatywa jest zlokalizowana. Chociaż funkcjonowanie nicjatywy nie musi zawężać się do granic administracyjnych regionu, to kooperacja zawiązuje się najczęściej na tym poziomie. Kooperacja ta to najczęściej współpraca ze szkołami wyższymi oraz publicznymi instytutami badawczymi, z którymi podjęto realizację przynajmniej jednego projektu w okresie jednego roku. Niestety są to z reguły działania miękkie, typu: zorganizowanie wspólnej konferencji, wspólne wystąpienie na targach branżowych, promocja regionalnego wydarzenia, rzadziej koncentracja na wdrażaniu innowacji w postaci nowego lub ulepszonego produktu albo usługi o charakterze rynkowym.

 

Instytucje zarządzające inicjatywą jednocześnie podkreślają, że najczęściej podejmowanym działaniem jest marketingowa promocja uczestników inicjatywy, bowiem na ten cel uzyskały dotację. Dodatkowo działania te stanowiły element przetargowy w rozmowach z przedsiębiorcą, którego zapraszano do współpracy, a który traktował te działania jako korzyść w obniżaniu kosztów swojej działalności. Drugim ważnym elementem współpracy jest prowadzenie przez instytucję zarządzającą usług szkoleniowych i doradczych dla członków inicjatywy.

 

Choć działania te faktycznie istotne są z punktu widzenia uświadamiania przedsiębiorcom możliwości, jakie daje uczestnictwo w klastrze, to na tym poziomie pojawia się problem z jakościąich prowadzenia oraz z ograniczoną możliwością przedsiębiorców w korzystaniu z tych usług. Warto podkreślić, że inicjatywy skupiały się na generowaniu usług doradczych i szkoleniowychdyktowanych przez formalne wymagania projektów unijnych, a nie przez wzgląd na konkretnepotrzeby branży, wokół której zawiązano inicjatywę. Jednak dzięki doświadczeniu niektórych inicjatyw udało się oszacować, które z proponowanych usług są niezbędne w budowaniu długofalowej relacji pomiędzy przedsiębiorcami oraz między przedsiębiorca a instytucją zarządzającą.

 

Kooperacja z jednostkami naukowymi to stosunkowo łatwa współpraca, wymagająca długoterminowego planowania zadań, które przez daną jednostkę mają być wykonane. Niemniej jednak z badań wynika, że na obszarze występowania inicjatywy brakuje prywatnych instytucji badawczych, laboratoriów, z którymi podmioty podjęłyby realizację innowacyjnych zadań, mogących podnieść konkurencyjność oraz jakość usług proponowanych przez uczelnie, co – jak uznają respondenci – znacznie uprościłoby współpracę z uczelniami i zmagania z biurokracją. Z drugiej jednak strony fakt, że inicjatywy znajdują się w pierwszej fazie rozwoju, oznacza również brak sprecyzowanych działań typu wygenerowanie innowacyjnych pomysłów, produktów i usług.

 

Wpłynęłyby one na podniesienie jakości prowadzenia działalności podmiotów uczestniczącychw klastrze zarówno na poziomie produkcyjnym, jak i organizacyjnym. Jedynie 30% badanej populacji – 9 inicjatyw – określa, że podejmują się realizacji wspólnych prac badawczo-rozwojowych.

 

Niestety choć instytucja zarządzająca mówi o planach, to nie jest w stanie określić konkretnego działania, celu, planowanego zakończenia czy wreszcie wdrożenia. Można mieć jednak nadzieję,że w najbliższej przyszłości innowacyjne produkty będą się pojawiały, bowiem respondenci podkreślają, że rozpoczęły się wspólne badania i analizy rynkowe, które mają sprostać wymaganiomstawianym przed inicjatywami i globalnym rynkiem.

 

Warto podkreślić również to, że w analizach klastrów zwraca się uwagę na przedsiębiorstwa i ich innowacyjność. Dlatego też innowacyjność przedsiębiorstw może być najefektywniej wspierana przez władze lokalne i regionalne. Mogą one tworzyć takie instytucje, jak inkubatory przedsiębiorczości, parki technologiczne, które bardzo często grają rolę instytucji zarządzającej klastrem, bowiem to te podmioty mogą podjąć współpracę, w ramach clusteringu, w celu dokonania zakupu wiedzy i technologii w postaci licencji i praw autorskich czy zakupu maszyn, urządzeń i oprzyrządowania, na które obecnie inicjatywy nie podejmują wspólnych projektów i działań.

Trudności, jakie wskazują respondenci, mają charakter miękki, a podążając za badaniami Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową dotyczącymi analizy klastrów na Pomorzu, trzeba również podkreślić, że pokonanie tych barier wymaga zmian w mentalności, zmian nastawieniai sposobu myślenia, co okazuje się często dużo trudniejsze niż pokonanie twardych barier rozwoju – kapitałowych czy infrastrukturalnych.

 

Główną przesłanką rozwijania współpracy klastrów z otoczeniem jest rozwój regionu, w którym funkcjonuje. Może stać się ona motorem napędzającym dynamiczną współpracę i przezwyciężającym problemy natury ekonomicznej."